Κυρίαρχες αριστερές οικονομικές φαντασιώσεις

Κατά την πρόσφατη κρίση των στεγαστικών δανείων οι κονδυλοφόροι της Αριστεράς έχουν χύσει τόνους μελάνι υποστηρίζοντας πως για όλα ευθύνη έχουν οι ανεξέλεγκτες ελεύθερες αγορές. Η τρομακτική όμως επέκταση των δίχως εγγυήσεις δανειοδοτήσεων για την απόκτηση κατοικίας στην Αμερική, και τα συνακόλουθα αδιέξοδα, προήλθαν από την κορυφή – από κυβερνητικές πρωτοβουλίες δηλαδή και από το αμερικανικό κράτος.

Με την ίδρυση των ημι-κρατικών Τραπεζών Φάννυ Μαίη και Φρέντυ Μάκ ενθαρρύνθηκε η έκδοση δανείων δίχως εγγυήσεις, σε βαθμό μάλιστα που από ένα σημείο κι έπειτα ήταν περίπου παράνομο οι Τράπεζες να μην βγάζουν πολλά τέτοια δάνεια και να αρνούνται σε άκληρους μαύρους την παροχή τέτοιων δανείων και να προτιμούνται εύποροι λευκοί. Μάλιστα οικονομολόγοι του λεγόμενου «προοδευτικού» τόξου (και Νομπελίστες μάλιστα !!) διαπίστωναν με στοιχεία πως αυτές οι Τράπεζες ήσαν απόλυτα φερέγγυες (λ.χ.Joseph Stiglitz κα, “Implications of the New Fannie Mae and Freddie Mac Risk-Based Capital Standard”, Fannie Mae Papers, τ. 1, νο. 2, Μάρτιος 2002) και πως οι επιθέσεις εναντίον τους ήταν κακόβουλες μια και αυτές δεν έδωσαν δάνεια δίχως εγγυήσεις. Κανείς όμως δεν ισχυρίσθηκε ποτέ κάτι τέτοιο. Απλά, εμφανιζόμενες σαν τριτεγγυητές – με κρατική στήριξη – τέτοιων δανείων χαλύβδωναν την αξιοπιστία τους και διευκόλυναν την γιγάντωσή και επέκτασή τους (βλ. Paul Krugman, “Fanny, Freddie and You”, New York Times, 14 Ιουλίου 2008).

Κι ο φίλος και μέντορας του πρώην Υπουργού μας των Οικονομικών, ο περίφημος αριστερός οικονομολόγος James Galbraith, δεν δίσταζε τότε να επιμένει πως οι πολιτικές εύκολης απόκτησης στέγης υπήρξαν προιόντα παρέμβασης του «φιλεύσπλαχνου» κράτους για ενίσχυση των πτωχότερων τμημάτων της κοινωνίας:

“Ο τομέας της στέγης υπάρχει στην έκταση αυτή χάρις σ’ ένα μεγάλο δίκτυο υποστηρικτικών οικονομικών θεσμών, με στήριγμα ομοσπονδιακούς μηχανισμούς ασφάλισης των πιστώσεων ….(Φάννυ Μαίη, Τζίνυ Μαίη, Φρέντυ Μάκ) που διευκολύνουν το αφορολόγητο των τόκων των σχετικών προσημειώσεων… (Μέσω όλων αυτών) τα ποσοστά αύξησης της ιδιοκτησίας αυξήθηκαν – χάρις στο κράτος, κι όχι στην αγορά» (βλ. σχετ. James Galbraith, The Predator State, σελ. 110, 2008).

The limited role of exchange rates in export competitiveness

In the ‘currency wars’ discussion, it is almost taken for granted that exchange rate depreciations will result in non-trivial export gains. Using evidence from countries in Europe and Asia, this column argues instead that factors unrelated to prices/exchange rates often play a predominant role in shaping trade developments. Moreover, these factors affect export outcomes in a very diversified manner across countries, in part because of the interplay of global value chains.

In the ‘currency wars’ discussion – including, for instance, Blanchard (2016) – it is almost taken for granted that exchange rate depreciations will result in non-trivial export gains. As we all know, this is not so straightforward and this column’s contribution is to show that non-price/non-exchange rate factors play a critical and often predominant role in shaping trade developments. Moreover, the size of the non-price component is proven to be highly heterogeneous across the developed and emerging economies that we have examined. This suggests more attention should be paid to the empirical evidence before engaging in discussion – or actually fighting wars – over currencies.

The analysis is conducted here using methodologies of decomposition of the export market shares developed in a series of papers by Benkovskis and Wörz (2014, 2015), within the Competitiveness Research Network (CompNet). There are two novelties we bring in this column with respect to that work: (i) calculations are updated to 2014, and (ii) selected European and Asian countries are used as a case in point.

The puzzling starting point

When thinking about the exchange rate as a driver of export results, the first obvious thing to do is to check whether increasing price competitiveness following depreciation is correlated with higher market shares, and vice versa after an appreciation. Figure 1 shows the well-known, but often forgotten fact that for most countries this is not the case. Cumulated market shares are hardly related to changes in price/exchange rate competitiveness (here proxied by relative export prices, or RXP).1 If price competitiveness were a reliable covariate of market share, there should be a clustering of points in the NW and SE quadrants, i.e. higher (lower) market shares (on the y-axis) are associated with worsened (improved) price competitiveness. This, however, is not the case as points are scattered around, indicating that a host of factors are at play. Also, this result consistently holds for large sets of countries regardless of the periods under observation (see di Mauro and Foster 2008 for an analysis pre-Crisis), as well as in a variety of set-ups (e.g. Berthou et al. 2015, and Berthou and di Mauro 2015 using firm level data).

Figure 1. Market shares and price competitiveness, 2000-2014 (annual average changes)