To αναπτυξιακό μοντέλο που χρεοκόπησε

Η ύφεση που βιώνει η ελληνική οικονομία 5 χρόνια τώρα, οφείλεται εν πολλοίς στην μείωση της καταναλωτικής δαπάνης παράλληλα με την μείωση των επενδύσεων παγίου.

Αυτή η υψηλή εξάρτηση της από την κατανάλωση αναδεικνύει τις βασικές αδυναμίες της οικονομίας μας, οι οποίες αποτυπώθηκαν στο στρεβλό πρότυπο ανάπτυξης που κυριάρχησε τις τελευταίες δεκαετίες. Ήταν ένα πρότυπο που στηρίχθηκε στην εγχώρια κατανάλωση, δημόσια και ιδιωτική, και τροφοδοτήθηκε με δανεισμό του Δημοσίου και των νοικοκυριών. Είναι ενδεικτικό ότι το 2010 η συμβολή της κατανάλωσης στο ΑΕΠ ήταν περίπου 40% μεγαλύτερη από τον μ.ο. των υπολοίπων κρατών της ευρωζώνης,

Ο επιχειρηματικός τομέας δεν κατόρθωσε να επωφεληθεί επαρκώς από τις ευκαιρίες που παρείχε η ένταξη στην ζώνη του ευρώ, ενώ οι βελτιωμένες προσδοκίες των νοικοκυριών λόγω της ένταξης και η διόγκωση του δημόσιου τομέα ενθάρρυναν τον υπερκαταναλωτισμό.

Τα αποτελέσματα ήταν αρνητική καθαρή εθνική αποταμίευση από το 2002 μέχρι και το έτος της αδυναμίας πληρωμής του εξωτερικού χρέους (2010) και συνεχής μεταφορά πόρων από τον επιχειρηματικό στον υπερτροφικό και χαμηλής παραγωγικότητας δημόσιο τομέα. Ακόμα και σήμερα μετά από 4 χρόνια μνημονίου, το τίμημα που έχει πληρώσει ο ιδιωτικός τομέας είναι ασύγκριτα δυσβάσταχτο σε σχέση με μερικές μειώσεις μισθού και βελούδινες συνταξιοδοτήσεις των δημοσίων υπαλλήλων.

Το πρότυπο αυτό ικανοποιούσε την κατανάλωση του παρόντος εις βάρος του μέλλοντος και βασιζόταν στην φενάκη ότι η διατηρήσιμη ανάπτυξη θα μπορούσε να προέλθει από τον δημόσιο τομέα (βλ ρίξτε χρήμα στην αγορά). Ακόμα και τώρα πολιτικά κόμματα έχουν κάνει σημαία αυτήν την πολιτική που έχει αποτύχει και που μας έχει φέρει στα τρέχοντα χάλια.

Η άνοδος της κατανάλωσης, που χαρακτηριζόταν και από ισχυρή ροπή προς κατανάλωση εισαγόμενων αγαθών, ενθάρρυνε και στήριξε μια ρηχή εγχώρια επιχειρηματικότητα, που ήταν προσανατολισμένη στον τομέα της διανομής και στον τελικό καταναλωτή. Καθώς ανατράπηκαν οι παράγοντες που τροφοδοτούσαν αυτήν την κατανάλωση, ήταν αναπόφευκτο να πληγεί ανάλογα αυτή η μορφή επιχειρηματικής δραστηριότητας. Ταυτόχρονα δεν έχουν γίνει επαρκή βήματα για να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις ενθάρρυνσης μιας νέας επιχειρηματικότητας στην θέση της παλιάς.

Ως εκ τούτου λοιπόν, δεν προκαλεί απορία ότι το λεγόμενο παραγωγικό και εξωστρεφές μοντέλο είναι μεν ο στόχος αλλά είναι ακόμα μακρινός στόχος διότι τέτοιες αλλαγές μοντέλου απαιτούν αρκετά χρόνια.

Προς επίρρωση οι ελληνικές εξαγωγές έχουν εμφανίσει μεν μια κάποια αύξηση τα χρόνια του μνημονίου, αλλά δε καμιά περίπτωση δεν προσεγγίζουν επιθυμητά επίπεδα. Ακόμα και συγκριτικά με άλλες χώρες που μπήκαν σε μνημόνιο, υστερούμε δραματικά, ενδεικτικό της «χαμηλής αφετηρίας» από την οποία ξεκινήσαμε.

Με αυτήν την έννοια, η κρίση της οικονομίας, είναι η κρίση ενός προτύπου ανάπτυξης το οποίο δεν μπορούσε να διατηρηθεί άλλο. Πέραν τούτου, δεν φαίνεται να υπάρχει συντεταγμένο σχέδιο ομαλής μετάβασης σε βιώσιμα μοντέλα, ούτε από τις κυβερνήσεις, ούτε από τους δανειστές μας.

Το τίμημα για τις παραπάνω αστοχίες και καθυστερήσεις καταβάλλεται από το παραγωγικό κομμάτι της ελληνικής οικονομίας.

IL